Σύμφωνα με τον διακεκριμένο καθηγητή μαθησιακών δυσκολιών του Α.Π.Θ., κ. Γεώργιο Θ.Παυλίδη, η δυσλεξία είναι ένα έντονο εκπαιδευτικο-κοινωνικό θέμα, βιολογικής και κυρίως κληρονομικής αιτιολογίας, το οποίο εκτιμάται ότι αντιπροσωπεύει το 5% του πληθυσμού, με αναλογία 4 αγόρια προς 1 κορίτσι, διεθνώς.
Αν κάποιο παιδί διαβάζει εξαιρετικά αργά και με λάθη, άλλα βλέπει και άλλα διαβάζει, συλλαβίζει, κομπιάζει, επαναλαμβάνει, είναι πολύ ανορθόγραφο, ξεχνάει να βάζει τόνους, δεν μπορεί να αποστηθίσει εύκολα, είναι υπερκινητικό και δεν μπορεί να συγκεντρωθεί εύκολα, πριν λοιπόν το καταδικάσουμε ως κακό και τεμπέλη μαθητή, θα πρέπει πρώτα να εξετάσουμε το ενδεχόμενο μήπως είναι δυσλεξικό,μήπως το γεννήσαμε δυσλεξικό.
Δυστυχώς, όμως, μόλις το 20% των δυσλεξικών παιδιών είναι διαγνωσμένα σήμερα, ενώ το υπόλοιπο 80% παραμένει αδιάγνωστο με αποτέλεσμα τα ιδιαίτερα, κατά τα άλλα, χαρισματικά αυτά παιδιά να αδικούνται πολλές φορές από γονείς και εκπαιδευτικούς καθότι θεωρούνται τεμπέληδες, αδιάφοροι και κακοί μαθητές, με συνέπεια να επιβαρύνονται ψυχολογικά και να μην υποστηρίζονται κατάλληλα και έγκαιρα στην αντιμετώπιση των ειδικών μαθησιακών τους δυσκολιών.
Καταρχάς, να πούμε ότι η δυσλεξία είναι το κοινό χαρακτηριστικό των διάσημων, όπως ο Αϊνστάιν, ο Έντισον, ο Κέννεντυ, ο Ουάσιγκτον, ο Τσόρτσιλ, ο Λεονάρδο Ντα Βίντσι, ο Τομ Κρουζ, ο Σ. Σταλόνε, ο Τζον Λένον, ο Γ. Ντίσνεϊ και ο Πικάσο. Συνεπώς, είναι θείο δώρο, μόνον, όμως, όταν γνωρίζουμε την ύπαρξή της και την αντιμετωπίζουμε έγκαιρα και σωστά. Αντιθέτως, η άγνοια χειροτερεύει την ειδική μαθησιακή τους δυσκολία στα γραπτά, με κύρια συμπτώματα την πολύ αργή και με λάθη ανάγνωση, την ανορθογραφία και την ιδιαίτερη δυσκολία τους στα γλωσσικά και θεωρητικά μαθήματα, σε αντίθεση με τα πρακτικά όπου τα πάνε πολύ καλύτερα. Είναι αξιοσημείωτο ότι επίσης αποδίδουν πολύ καλύτερα στα προφορικά από ό,τι στα γραπτά. Πρέπει να τονιστεί ότι δυσκολεύονται στις ξένες γλώσσες και ιδιαιτέρως στα αγγλικά, λόγω της αναντιστοιχίας γραπτού και προφορικού λόγου. Γενικά, η δυσλεξία εντοπίζεται στη δυσκολία τους να μεταφέρουν την εξαιρετική τους σκέψη στο γραπτό. Πρόκειται για μια εξαιρετικά παραπλανητική και κρυφή διαταραχή, γιατί δεν φαίνεται στην καθημερινή προφορική επικοινωνία, αφού οι δυσλεξικοί δεν παρουσιάζουν προβλήματα λόγου ή ομιλίας, και μιλούν καθαρά, άρα δεν χρειάζονται λογοθεραπεία.
Η δυσλεξία συνήθως συνυπάρχει με το επίσης νευρολογικό, κληρονομικό πρόβλημα της διάσπασης προσοχής, της υπερκινητικότητας και της παρορμητικότητας (ανυπομονησίας), που σαν τη δυσλεξία έχει αναλογία 4 αγοριών προς 1 κορίτσι. Τα παιδιά με διάσπαση προσοχής συχνά δεν μπορούν να συγκεντρωθούν για όσο χρόνο χρειάζεται για να τελειώσουν το έργο τους, είναι ανυπόμονα, ανοργάνωτα, ζωηρά, ατίθασα, αεικίνητα,πειραχτήρια, βιάζονται, πριν σκεφτούν ενεργούν, διακόπτουν τους άλλους και είναι έντονα συναισθηματικά και επίμονα άτομα, με ανώριμη συμπεριφορά, κακοδιαχείριση του χρόνου τους, με άσκοπα διαλείμματα και ανομοιογενή επίδοση. Επίσης, δυσκολεύονται στις φιλίες και στην κοινωνικότητα λόγω παρορμητικότητας.
Σε τι διαφέρουν οι έξυπνοι δυσλεξικοί από τα άτομα με γενική μαθησιακή καθυστέρηση.
Διαφορές στη δομή του δυσλεξικού εγκεφάλου
Η δυσλεξία έχει διαφορετική αιτιολογία και εξέλιξη από τη γενική μαθησιακή καθυστέρηση, η οποία οφείλεται σε χαμηλή ευφυΐα, σε αρνητικούς ψυχο-περιβαλλοντικούς παράγοντες (π.χ. ψυχολογικά προβλήματα, αδιάφορο ή μειονεκτικό οικογενειακό ή εκπαιδευτικό περιβάλλον κ.λπ.) ή σε συνδυασμό των παραπάνω. Αντίθετα, η δυσλεξία εξ ορισμού δεν προκαλείται ποτέ από νοητικο-ψυχο-περιβαλλοντο-εκπαιδευτικούς παράγοντες, αλλά πάντοτε οφείλεται σε βιολογικά, συνήθως κληρονομικά, αίτια. Ο δυσλεξικός εγκέφαλος είναι διαφορετικά -πλεονεκτικά κατασκευασμένος στα οπτικά του κέντρα. Σκέφτεται καλύτερα με εικόνες παρά με λέξεις. Άρα, λειτουργεί συντριπτικά ταχύτερα από τον κοινό εγκέφαλο. Αποτέλεσμα αυτής της βιολογικής τους υπεροχής είναι οι δυσλεξικοί εφευρέτες, αλλά ταυτόχρονα και τα μαθησιακά τους προβλήματα.
Στην Ελλάδα εκτιμάται ότι το ποσοστό της δυσλεξίας είναι περίπου το 5% του πληθυσμού. Επειδή η αιτία που προκαλεί τη δυσλεξία είναι βιολογική, το ποσοστό των δυσλεξικών είναι παρόμοιο και παγκοσμίως. Από έρευνες προκύπτει ότι λιγότερο του 20% των πραγματικών δυσλεξικών είναι διαγνωσμένο στη χώρα μας. Συνεπώς, όσο οι γονείς ενημερώνονται και αρχίζουν να γνωρίζουν και να απευθύνονται στα ΚΕΔΔΥ (Κρατικά Κέντρα Διάγνωσης, Διαφοροδιάγνωσης, Αξιολόγησης και Υποστήριξης), η ήδη μακροσκελής λίστα αναμονής θα αυξάνεται και θα γίνει πολυετής. Άρα, είναι αναγκαία η ανάλογη στελέχωση των ΚΕΔΔΥ. Υπολογίζεται ότι, αν όλοι οι Έλληνες δυσλεξικοί κατοικούσαν μαζί με τις 4μελείς οικογένειές τους στην ίδια πόλη, τότε η «Δυσλεξιούπολη» θα ήταν η 2η μεγαλύτερη πόλη και θα είχε περισσότερους από 2.000.000 κατοίκους.
Η άγνοια ή ημιμάθεια για τη δυσλεξία αποτελεί αφετηρία ψυχολογικών προβλημάτων για τα παιδιά που εισπράττουν την καθημερινή αποτυχία και απαξίωση στο σπίτι και στο σχολείο.
Η εξευτελιστική καθημερινή σχολική αποτυχία, η έλλειψη διάγνωσης και η λόγω άγνοιας αρνητική και απορριπτική αντιμετώπιση γονέων και εκπαιδευτικών με υποτιμητικές συγκρίσεις, με αρνητικούς χαρακτηρισμούς (τεμπέλη, αδιάφορε, επιπόλαιε, βλάκα, ηλίθιε), προκαλούν σοβαρά δευτερογενή ψυχολογικά προβλήματα που συντρίβουν την αυτοπεποίθηση και τον αυτοσεβασμό των παιδιών μας. Τα οδηγούμε στην απόρριψη και στη δυστυχία. Όσο πιο έγκαιρα πραγματοποιείται η διάγνωση τη δυσλεξίας και της διάσπασης προσοχής ή ακόμη καλύτερα η πρόγνωσή τους κατά την προσχολική ηλικία, τόσο πιο αποτελεσματική γίνεται η αντιμετώπιση και τόσο μειώνονται τα συνεπακόλουθα ψυχολογικά προβλήματα. Η ενθάρρυνση και η επιβράβευση για την όποια προσπάθεια του δυσλεξικού παιδιού είναι μονόδρομος.
ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Θ. ΠΑΥΛΙΔΗΣ
Καθηγητής Μαθησιακών Δυσκολιών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας,
Επίτιμος Fellow, Brunel University, Αγγλία, τ. κλινικός καθηγητής, Ιατρική
Σχολή, Penn State University, ΗΠΑ, τ. Επισκέπτης Καθηγητής, Ιατρικό Τμήμα,
Α.Π.Θ., τ. Senior Research Fellow, Τμήμα Ψυχολογίας, Manchester University,
Αγγλία, τ. Καθηγητής Έρευνας, George Washington University, ΗΠΑ.
Πηγή: Περιοδοκό Parents
