Δεν είναι κανένα μυστικό το γεγονός πως κάθε γλώσσα που δεν γνωρίζουμε ακούγεται σαν να «εκσφενδονίζεται» με ταχύτητα 300.000 χιλιομέτρων ανά δευτερόλεπτο, σαν ένας καταιγισμός από ακατάληπτες συλλαβές που δεν μπορεί κανείς, παρά όσοι τυγχάνει να την χρησιμοποιούν ως μητρική, να καταλάβει. Συνήθως λέμε στον εαυτό μας ότι αυτό συμβαίνει επειδή δεν γνωρίζουμε τι σημαίνουν αυτές οι λέξεις. Άλλωστε και τα ελληνικά θα ακούγονται εξίσου γρήγορα για έναν κάτοικο της Μαλαισίας ή του Σουδάν.
Ωστόσο, συνηθίζουμε να θεωρούμε επί παραδείγματι τα ισπανικά απείρως ταχύτερα ομιλούμενη γλώσσα από τα γαλλικά, ή τα ιαπωνικά από τα γερμανικά – ή τουλάχιστον έτσι ακούγονται. Πώς μπορεί αυτό να συμβαίνει; Αν όντως ίσχυε, η ζωή των υποτιτλιστών θα ήταν μία κόλαση και θα έπρεπε να λαμβάνουν επίδομα… βαρέων και ανθυγιεινών.
Για να φτάσουν στο τέλος αυτού του γλωσσικού «γρίφου», μελετητές από το Πανεπιστήμιο της Λυών αποφάσισαν να προχωρήσουν στο εξής ιδιότυπο πείραμα. Έδωσαν σε 59 εθελοντές –άνδρες και γυναίκες με επτά διαφορετικές «συνηθισμένες» μητρικές γλώσσες του κόσμου (Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Ιταλικά, Ιαπωνικά, Ισπανικά και Κινεζικά) αλλά και μία όχι και τόσο διαδεδομένη (τα Βιετναμέζικα), είκοσι κείμενα στην μητρική γλώσσα του καθενός.
Οι ερευνητές είχαν ήδη μετρήσει όλες τις συλλαβές στο κείμενο κάθε γλώσσας και ανέλυσαν πόσο νόημα «συσσωρεύεται» σε καθεμία από αυτές τις συλλαβές. Για παράδειγμα, στα αγγλικά, η συλλαβή «bliss» κρύβει όλο το νόημα της έννοιας της ευτυχίας, η συλλαβή «to» περιέχει λιγότερο πυκνή πληροφορία, ενώ μία συλλαβή μιας πολυσύλλαβης λέξης περιέχει ακόμη λιγότερο νόημα.
Έτσι, μετά την ανάγνωση, οι μελετητές προσδιόρισαν δύο τιμές για κάθε γλώσσα: την μέση πυκνότητα πληροφορίας σε κάθε συλλαβή και τον μέσο όρο συλλαβών που εκφέρονται από τον χρήστη της κάθε γλώσσας ανά δευτερόλεπτο. Τα Βιετναμέζικα χρησιμοποιήθηκαν ως γλώσσα αναφοράς, αφού στην μέση συλλαβή τους δόθηκε η αναφορική τιμή 1.
Για όλες τις υπόλοιπες γλώσσες, αυτό που ανακάλυψαν οι ερευνητές είναι πως όσο πυκνότερο νόημα έχει η μέση συλλαβή, τόσο πιο «αργή» είναι η ομιλία: Λίγες συλλαβές περιέχουν πολύ νόημα κι έτσι οι ομιλητές δεν χρειάζεται να «βιαστούν». Η μανδαρινική διάλεκτος των Κινέζων αποδείχθηκε η πιο «αργά ομιλούμενη γλώσσα», με υψηλή πυκνότητα και μόλις 5,18 συλλαβές ανά δευτερόλεπτο. Τα Αγγλικά αποδείχθηκαν επίσης εξίσου «αργά», με μέση ταχύτητα 6,19 συλλαβών ανά δευτερόλεπτο. Στην αντίπερα όχθη, τα… ταχύτατα Ισπανικά ομιλούνται με 7,82 συλλαβές/δευτερόλεπτο, ενώ ο πραγματικός «σπρίντερ» όλων είναι η Ιαπωνική γλώσσα με ταχύτητα ομιλίας 7,84 συλλαβές/δευτερόλεπτο και πυκνότητα πληροφορίας μόλις 0,49.
Παρά τις μεγάλες αυτές διαφορές στην ταχύτητα, οι ερευνητές κατέληξαν πως, για παράδειγμα, μετά από ένα λεπτό ομιλίας, κάθε γλώσσα μεταδίδει την ίδια ποσότητα νοήματος. «Μία πυκνή γλώσσα χρησιμοποιεί λιγότερα μέρη του λόγου για μια συγκεκριμένη ποσότητα σημειολογικής πληροφορίας», εξηγούν οι ερευνητές. Με άλλα λόγια, τα αφτιά σας δεν τρελάθηκαν: Όντως οι Ισπανοί μιλούν σαν… δαιμονισμένοι και οι Κινέζοι σαν να βρίσκονται σε slow motion. Κι όμως, θα σας πουν την ίδια ιστορία στο ίδιο χρονικό διάστημα.
Τίποτα από τα παραπάνω βέβαια δεν καθιστά ευκολότερη την εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας. Μας υπενθυμίζουν ωστόσο πως πίσω από τις διαφορές που μας χωρίζουν στην «Βαβέλ» των 6.800 γλωσσών σε χρήση, κρύβονται μερικοί πολλοί απλοί, κοινοί κανόνες. Το DNA του λόγου – όπως και το κανονικό μας DNA – μας φέρνει πιο κοντά τον ένα με τον άλλο από όσο φανταζόμαστε.
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: www.in2life.gr
